Borsa Piyasası

Borsa temel anlamı olarak değerli evrakların ve madenlerin alım satım işleminin yapıldığı kurumsal bir piyasadır. Borsa Piyasası denilmesinin nedeni; menkul kıymetlerin ticaretinin yapılmasıdır. Kurumsal olmasının nedeni ise; kendine özgü standartlarının ve kurallarının olmasıdır.

Borsada kıymetli evrak olarak geçen hisse senetlerinin dışında emtia denilen ticari mal, değerli maden ve döviz ticareti de yapılmaktadır. Borsa piyasası, alım satımı yapılan enstrümanlara göre de farklı isimler almaktadır. Döviz ticareti yapılan borsalara Döviz Borsası denilmektedir ve günümüzde yerini Forex piyasası almıştır. Emtia ürünlerinin alım ve satımının yapıldığı borsaya Emtia Borsası denilmektedir. Türev araçlar için ise Vadeli Opsiyon Borsası bulunmaktadır.

Borsa Piyasası alıcı ve satıcıların karşılaşmasını kolaylaştırıcı imkanlar sunmaktadır. Borsada yapılan her türlü alım satım işlemi, Kanun Hükmünde Kararname’ler ve ayrıca yönetmeliklere göre Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından da denetlenmektedir. SPK alım satım işlemlerinin belli kurallara uygun olarak yürütüldüğünü denetlemek ve alım satım işlemlerini yapan taraflar arasında mali güvenliği sağlamak ile yükümlüdür.

Borsa Piyasası da bünyesinde yatırımcıların piyasa ile arasındaki bağlantısını kurmaya yardımcı olan ve alım satım işlemlerinin gerçekleştirilmesini sağlayan aracı kurumlar barındırmaktadır. Aracı kurumlar, piyasada alım satımı yapılan her türlü enstrümanın alım satımına aracılık eder, taraflar arasındaki sözleşmeleri düzenler, yatırım danışmanlığı ve portföy yöneticiliği gibi görevleri ile hizmet sunmaktadır. ayrıca bu hizmetler karşılığında da taraflardan belirli bir oranda komisyon almaktadır.

Borsa Nedir diye soran ve borsa piyasasının işleyişinin mantığını arayan kişilere ise en basit şekilde verilecek cevap şudur: Borsada değerli evrak ve madenlerin, ticari malların alım satım işlemi yapılır, alım satım işlemi yapılan yatırım araçlarının fiyatları da serbest piyasa koşullarında arz – talep dengesine göre belirlenir. Fiyatlar arz ve talebe göre değişkenlik gösterebildiği gibi ekonomik, siyasi durumlara göre de değişkenlik gösterir. Aynı zamanda ülkelerde yaşanan doğal afetler de fiyatlara yansımaktadır.

Tüm bu etkenler enstrümanların fiyatlarının dalgalanmasına neden olur ve bu dalgalanma sayesinde yatırımcılar fiyat değişiminde ön görülerine göre işlemlerini gerçekleştirirler. Fiyatı düşeceği ön görülen mallar için satış işlemi, fiyatı yükseleceği ön görülen mallar için ise alım işlemi gerçekleştirilerek yüksek kar oranları elde edilebilmektedir. Borsa Piyasaları fiyat dalgalanmalarına birde hisse senetlerinin ait olduğu şirketin durumu etki etmektedir. Bu nedenle borsada yatırım yapılacak olan hisse senedinin ait olduğu şirketin geçmişine veya bugünkü durumuna değil gelecekteki durumuna göre yatırım yapılması gerekmektedir. Şirketin geleceğine ilişkin olan beklentiler alım satım kararlarını şekillendirmektedir. Borsayı bir oyun gibi görenler yanılacaklardır, çünkü borsa piyasası yatırım yapılan bir piyasadır ve işlem yapabilmek için aracı kurumlar ile iletişime geçilerek hesap oluşturulmalıdır.

Borsada işlemler alıcı ve satıcıların bir araya gelmesinden ziyade, borsanın alım satım sistemine emirlerin elektronik ortamda girilmesi ve bu emirlerin eşleşmesi ile gerçekleşmektedir. Bu emirlere alım – satım emirleri denilmektedir. Yatırımcılar alım satım emirlerini doğrudan borsaya iletemezler aracı kurumlar iletir.

Vadeli Opsiyon Borsası, borsada alıcı ve satıcıların karşılaşmalarına yardımcı olmaktadır. Türkiye’nin her yerinden elektronik olarak ulaşılabilme imkanı vardır ve internet bağlantılı bir bilgisayar yardımı ile alım satım işlemleri gerçekleştirilebilecektir. Bu şekilde de çok sayıda katılımcıya ulaşılmış olunur ve borsada kote edilmiş sözleşmelerin fiyatlarının etkin bir şekilde oluşması sağlanır. Ayrıca borsa, katılımcıların güven, istikrar ve şeffaflık içerisinde işlemlerin gerçekleştirilebilmesi için ortam oluşturur.

İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB), sermaye piyasalarında faaliyet gösteren banka ve aracı kurumların saklama ve takas hizmetini veren kuruluştur. Aynı zamanda özel bütçesi ve gelir kaynakları olan bağımsız nitelikte tüzel kişiliğe sahip bir mesleki kuruluştur. İMKB’ye göre borsa fiyatlarının oluşumu, çok sayıda menkul kıymet alım satım emirlerinin belirli kurallar çerçevesinde aleni şekilde karşılaşmasıyla oluşur. Türkiye’de Borsa Tarihi ise Osmanlı dönemlerine dayanmaktadır ve 1854 yılında Kırım Savaşı sonrası Osmanlı’nın dış borçlanma ihtiyacından doğmuştur.

Borsa Piyasaları bilinen 3 temel amaca hizmet etmektedir;

  • Şirketlere, ekonomiye halka açılmalar yolu ile kaynak sağlamak,
  • Tasarruf sahiplerinin güvenilir ve şeffaf bir biçimde yatırımlarını değerlendirmesini sağlamak,
  • Hisse senetlerinin alım – satımını isteyen yatırımcı ve kurumların bulaşması için gerekli ortamı sağlar.

Borsa Piyasaları avantajları ise şu şekildedir;

Vadeli menkul kıymetler ve emtia borsaları sadece organize piyasalarda, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) ve Ticaret Bakanlığı tarafından sıkı bir denetim içerisinde çalışan şirket ve kurumlar aracılığı ile yapılır. Teminat güvenliği ve şeffaf bir piyasadır. Borsa işlemleri detaylı bir mevzuatın ve hatta sıkı denetimin varlığı piyasaya yasa dışı veya manipülasyon amaçlı aracı şirketlerin girme riskini de azaltmış olur.

Dezavantajları ise şu şekildedir;

Organize piyasalarda yapılabilen borsa işlemleri için yatırımcılar yasal mevzuat gereğince birçok prosedürü yerine getirme zorunluluğu vardır. Hem alıcılar hem de satıcılar piyasaya girebilmek için bir dizi kabul şartlarını yerine getirmek zorundadır.

Borsa piyasası işlemlerinde bilgi akışı, danışmanlık, alıcı ile satıcı arasındaki sözleşmelerin hazırlanması gibi hizmetleri veren aracı kurum ve şirketler hizmetleri karşılığında komisyon almaktadır.

Bu komisyon dışında gerekli kamu ve muhasebe işlerinde de masraflar bulunmaktadır. Tüm bu masraflar bir araya geldiğinde bazen büyük miktarlara ulaşabilmektedir. Özellikle de hisse senetleri piyasası diğer borsa enstrümanlarına göre müdahaleye daha çok açıktır.

Borsa Nish
İnternetten 5/24 dünya borsalarında yatırım yapın.